Η «Αθωνική Ψηφιακή Κιβωτός» και το πνευματικό βάθος του Αγίου Όρους της χερσονήσου του Άθωνα

Με αφορμή τη λειτουργία της «Αθωνικής Ψηφιακής Κιβωτού», επανήλθε στην επικαιρότητα η ακόλουθη εισήγησή για συμπερίληψή της στο πρόταγμά σας.

Εφόσον χρήζει περαιτέρω αξιοποίησης, παράκληση για τη δέουσα ενημέρωση, με σκοπό την δημοσίευσή της στον ιστότοπο.

Ευχαριστούμε εκ των προτέρων.

Εκ μέρους της Ομάδας της εν λόγω πρότασης,

Βασίλης

Άμστερνταμ, Θεσσαλονίκη, Λευκωσία,

Οκτώβριος 2020

Η «Αθωνική Ψηφιακή Κιβωτός» και το πνευματικό βάθος του Αγίου Όρους της χερσονήσου του Άθωνα

Θέκλα-Χριστίνα Ζαχαρία

Γεώργιος Λαγαμτζής

Βασίλειος Έλληνας Κοιλιαρής

Το έναυσμα

Με αφορμή την πρόσφατη λειτουργία της «Αθωνικής Ψηφιακής Κιβωτού» (https://mountathos.org/el-GR/Home.aspx), ενός έργου στα πλαίσια του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα, Καινοτομία» (Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης, ΕΣΠΑ 2014-2020), αναδεικνύονται σύγχρονοι και πάντα επίκαιροι προβληματισμοί.

Οι θεμελιώδεις ανθρώπινες αξίες, οι οποίες πηγάζουν από το δημοκρατικό ιδεώδες, τη μελέτη των αρχαίων έργων και την εμβάθυνση στο πολιτιστικό υπόβαθρο, μπορούν να συμβάλλουν στην ανάκαμψη της χώρας. Αντίβαρα στην οικονομική, υγειονομική και πολιτική κρίση που βιώνει η κοινωνία μας αποτελούν το πολιτιστικό απόθεμα και το πνευματικό βάθος του Αγίου Όρους. Η ζωή εξάλλου στη χερσόνησο του Άθωνα αναδεικνύεται μέσω των τεχνολογικών δυνατοτήτων της νέας ψηφιακής και εν πολλοίς εικονικής σύγχρονης εποχής.

Οι μονές, οι σκήτες και τα κελιά που υπάρχουν αποτελούν μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Η γαλήνη και πνευματικότητα που συνυπάρχουν σ’ αυτόν τον Τόπο αναγεννά ψυχικά τον άνθρωπο και τον μεταμορφώνει προς το καλύτερο. Η Ορθόδοξη μοναστική κοινότητα του Αγίου Όρους πρεσβεύει αυτή την συνύπαρξη.

Απώτερος σκοπός είναι, τόσο οι άνδρες προσκυνητές στο Άγιον Όρος όσο και οι γυναίκες επισκέπτριες στο Αγιορείτικο Μουσείο και τον Προσομοιωτή, να δουν και να νιώσουν σε πνευματικό επίπεδο ένα μέρος από τα οφέλη που προσφέρει αυτή η γαληνεμένη πνευματικότητα. Ακριβώς σε αυτό το περίγραμμα κινείται η φιλοσοφία της πολιτιστικής αυτής παρέμβασης, ήτοι στο να σμίγει το φαινομενικό με το φαινόμενο, μέσω καινοτομικών διαδραστικών δράσεων και εφαρμογών.

Η τεχνολογική καινοτομία στην υπηρεσία του πολιτισμού.

Μπορεί η είσοδος στο Άγιο Όρος να αποτελεί αποκλειστικό προνόμιο των ανδρών, παρόλα αυτά, τόσο γυναίκες όσο και παιδιά έχουν την ευκαιρία να περιηγηθούν στους χώρους του, μέσω ενός Προσομοιωτή [1]. Σε έναν χώρο που δημιουργείται αποκλειστικά γι’ αυτόν τον σκοπό, οι επισκέπτες μπορούν να επιλέγουν Μονές και χώρους τους οποίους θέλουν να επισκεφθούν, καθώς επίσης και να ζουν, έστω εικονικά, τον τρόπο ζωής τον οποίο έχουν ενστερνιστεί οι μοναχοί και οι επισκέπτες των ιερών εδαφών. Μέσω της εικονικής αυτής πραγματικότητας, μπορούν οι επισκέπτες να «βιώσουν» και να γευτούν αυτή την εναλλακτική πραγματικότητα, έχοντας τη δυνατότητα να παραστούν στις λειτουργίες και τα τελετουργικά των Μονών, καθώς και στις διάφορες καθημερινές ενασχολήσεις των μοναχών.      

Επιπλέον, με τη δημιουργία ενός Αγιορείτικου Μουσείου, σε πραγματικές διαστάσεις και εκτός των γεωγραφικών ορίων της Αθωνικής Πολιτείας, βασισμένου στην αρχιτεκτονική των Μονών του Αγίου Όρους, οι επισκέπτες κάθε φύλου θα είναι ωσάν να εισέρχονται σ’ ένα Αγιορείτικο μοναστήρι. Προβάλλονται, μεταξύ άλλων, τα κελιά (δωμάτια) των μοναχών, η τράπεζα (εστιατόριο), το αρχονταρίκι (χώρος υποδοχής και συζήτησης των μοναχών με τους επισκέπτες) και το ηγουμενείο (ιδιαίτερο διαμέρισμα και γραφείο του ηγούμενου ενός μοναστηριού), ως χώροι ανάδειξης Αγιορείτικων θησαυρών. Περαιτέρω, παρουσιάζεται εκθετήριο με εργόχειρα μοναχών και φυσικών προϊόντων Αγίου Όρους, ενώ, σε διαρκή σύνοδο, αγιορείτες πατέρες διακονούν διαλόγους με τους επισκέπτες στο μουσείο.  

Αξιοποιείται έτι περαιτέρω ο διαδικτυακός ιστότοπος «Αθωνική Ψηφιακή Κιβωτός» τοιουτοτρόπως, περιλαμβάνοντας το Αγιορείτικο Μουσείο και την «αίθουσα ψηφιακής-εικονικής πραγματικότητας-αναπαράστασης του βίου των ασκητών στο Άγιο Όρος» (Προσομοιωτής).

Αντί επιλόγου: ο Αριστοτέλης και η καινοτομία συμβάλλουν στη δημιουργία μιας νέας αντίληψης για τον ελληνισμό εν γένει.

Η τελεολογική επιδίωξη για την πνευματική πρόοδο του κάθε συμμετέχοντα-επισκέπτη, μέσω της ηρεμίας που προσφέρει το τοπίο και της παράλληλης αναφοράς σε ιστορικά στοιχεία και τη φιλοσοφική σκέψη του Αριστοτέλη, συμβάλλουν σε αυτή την κατεύθυνση, χωρίς να λησμονείται ότι και ο γεννημένος στα Στάγειρα (Χαλκιδική) φιλόσοφος υπήρξε πρόδρομος του Χριστιανισμού.[2]

Η πνευματική ξηρασία, η ιδιοτέλεια και ο εγωισμός είναι τα στοιχεία εκείνα που κάνουν τον άνθρωπο να μη βλέπει τη θετική πλευρά των διαφόρων προβλημάτων που παρουσιάζονται ενώπιόν του καθημερινά. «Όλοι μας, μικροί και μεγάλοι, έχουμε πολύ εγωισμό και δε δεχόμαστε υπόδειξη και παρατήρηση. Όλα τα γνωρίζουμε, είμεθα όλοι σοφοί».[3]

Μαθαίνοντας ο άνθρωπος ν’ αγαπά και αποβάλλοντας από μέσα του τη φονική αρρώστια του εγωισμού, αναγεννιέται ψυχικά. Σ’ έναν κόσμο όπου άνθρωποι καταρρακώνονται από επίκτητες ψυχολογικές ασθένειες, αναζητώντας βοήθεια σε ψυχίατρους, ψυχοθεραπευτές, χαρτορίχτρες και μέντιουμ, αλλά και τηλεοπτικές εκπομπές απογύμνωσης της ανθρώπινης αξιοπρέπειας (λεγόμενα ριάλιτι), ως αντίδωρο προσφέρεται ο επίγειος παράδεισος πέριξ και εντός του Αγίου Όρους, συνδυάζοντας τη σωματική ξεκούραση σε παρθένες και πανέμορφες τοποθεσίες μαζί με την καλλιέργεια του πνεύματος. Άλλωστε, η πληροφόρηση για τη ζωή των μοναχών, τις απλές συνήθειές τους, την ενασχόληση με τη φύση και παρατήρηση αυτής, διδάσκει και μορφώνει.

Αναχωρώντας κανείς, μετά από λίγο καιρό επιζητεί την εμπειρία εκ νέου, προκειμένου να ξεκουράσει και να γλυκάνει την ψυχή του. Ο επισκέπτης που θα ζήσει έστω και μια φορά το πνευματικό αυτό περιβόλι θα θελήσει να το ζήσει ξανά και ξανά και ξανά.

---

[1] Προσομοιωτής: Η αναπαράσταση της συμπεριφοράς ή των χαρακτηριστικών ενός συστήματος μέσω της χρήσης ενός άλλου συστήματος, ειδικότερα ενός προγράμματος υπολογιστή, σχεδιασμένο για τον ανωτέρω σκοπό. Πηγή: Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα.

 

[2] Ο Αριστοτέλης απεικονίζεται σε τοιχογραφίες ναών, παρεκκλησιών και μοναστηριών. Πηγή: Θ. Μ. Προβατάκης (2003). Οι Αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι στη Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή Εικονογραφία, Χίος : Δάφνη.

 

[3] Α. Ρακοβαλής (1997). Ο π. Παΐσιος μου είπε… Αποφθέγματα του Γέροντα, Θεσσαλονίκη.